Siedzący tryb życia i metody jego zwalczania

Wstęp

Siedzący tryb życia stanowi coraz większy problemem społeczny w wielu krajach świata. Najszybszy postęp zauważa się przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych. Szacuje się, że do 2030 roku ponad 70% dorosłych, w skali populacji światowej, będzie spędzać w pozycji siedzącej więcej niż 8 godzin dziennie. Zaprezentowane dane są niepokojące, ponieważ stale zauważalny jest wzrost tempa życia, a tym samym galopujący poziom zmęczenia człowieka w okresie produkcyjnym, co nie sprzyja podejmowaniu dodatkowych aktywności w ciągu dnia tj. spacer, bieganie lub trening.

Wpływ długotrwałego siedzenia na zdrowie

NIestety, badania potwierdzają, że długotrwałe siedzenie ma negatywny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne, a także prowadzi do znaczącego pogorszenia jakości życia. Siedzący tryb życia zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób min. chorób układu krążenia (m.in. nadciśnienie, choroba wieńcowa, udar mózgu), chorób nowotworowych (rak jelita grubego, rak piersi, rak prostaty), cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Każda z nich ma bezpośredni wpływ na pogorszenie stanu pacjenta i nieleczona może prowadzić do śmierci. Kolejnym istotnym aspektem, który wymaga podkreślenia jest wpływ na relacje społeczne oraz zdrowie psychiczne. Siedzący tryb życia, prowadząc do wyżej wymienionych chorób zmniejsza aktywność społeczną (co wynika m.in. z problemów z poruszaniem się) i może wpłynąć na pogorszenie relacji towarzyskich. Brak interakcji z innymi ludźmi połączony z pogarszającą się sprawnością fizyczną, oraz widocznymi zmianami w wyglądzie odbija się na zdrowiu psychicznym. Badania wykazują, że osoby prowadzące siedzący, nieaktywny tryb życia częściej doświadczają zaburzeń w tej sferze zdrowia, objawiających się depresją, lub postępującymi stanami lękowymi (związanymi głównie z obawą przed interakcją społeczną).

Konotacja obecnych realiów funkcjonowania z siedzącym trybem życia

Szybki rozwój technologiczny w XXI w. zmusił wiele osób do całkowitej zmiany swoich standardów funkcjonowania. Rosnące wymagania dotyczące stosowania wysokiej mocy obliczeniowej do analizowania danych egzekwuje konieczność stałego korzystania z komputerów w czasie dnia pracy, co dla większości zatrudnionych oznacza spędzenie całej zmiany w trybie siedzącym. Obecnie, na rynku pracy i związanej z nią rozwijającą się technologią widać trend, w którym większą część potrzebnej pracy fizycznej wykonują maszyny, lub pełne linie produkcyjne. W tym układzie czynnik ludzki niezbędny jest do przygotowania odpowiedniego programu, co również wykonywane jest w pozycji siedzącej. Kolejnym czynnikiem wspierającym propagowanie siedzącego trybu życia jest rozwój pracy zdalnej wzmożony w okresie pandemii koronawirusa w latach 2020-2021. Wykonywanie obowiązków zawodowych w formie online daje dużo możliwości takich jak elastyczność czasowa i perspektywa pracy z dowolnego miejsca na świecie. Jest to często kluczowy aspekt umożliwiający powrót do pracy osobom po operacjach, niepełnosprawnym lub młodym rodzicom. Wielu pracodawców umożliwiając swoim pracownikom pracę w formie zdalnej zapewnia odpowiednie wyposażenie domowego miejsca w pracy w formie biurka, monitora, podstawki pod monitor oraz fotela biurowego, gwarantując tym samym najwyższy poziom ergonomii i dbałości o zdrowie. Niestety takie działanie nie jest standardem, dlatego wielu pracowników tworzy samodzielnie miejsce pracy w domu, co często kończy się pracą przy stole na krześle jadalnianym. Brak odpowiedniego przygotowania miejsca pracy, dopasowania odpowiedniej wysokości monitora oraz zapewnienie ergonomicznego fotela dającego oparcie dla kręgosłupa w newralgicznych punktach może doprowadzić do kontuzji i objawów bólowych. Następny czynnik wpływający na pogłębienie problemu jakim jest rozwój siedzącego trybu życia to rozwój technologiczny w zakresie rozrywki. Coraz częściej, bez względu na wiek, sięgamy po rozrywki takie jak gry na konsoli lub telefonie, oglądanie filmów lub spędzanie czasu przeglądając zawartość mediów społecznościowych. Coraz więcej rozrywek oraz form na spędzanie wolnego czasu jest możliwych do wykonania obecnie w formie siedzącej, z czego wiele osób intensywnie pracujących umysłowo, chętnie korzysta.

Rozwiązania umożliwiające zwalczanie siedzącego trybu życia lub minimalizujące jego wpływ na zdrowie

W związku z rosnącym i popularyzowanym standardem jakim jest siedzący tryb życia, możliwe jest stosowanie metod i rozwiązań minimalizujących jego wpływ na zdrowie. Pierwszą z nich jest poprawa samego stanowiska pracy i wyposażenie go w rozwiązania umożliwiające maksymalizację ergonomii i komfortu pracy. Pomocne będa tu biurka z regulowaną wysokością, które pozwalają na znaczącą zmianę pozycji w czasie pracy z siedzącej na stojącą. Dodatkowo coraz bardziej popularnym rozwiązaniem staje się umieszczenie rozkładanej bieżni, która zapewni dodatkowy ruch w firmie spaceru w czasie pracy. Kolejnym ważnym elementem stanowiska pracy jest wygodny fotel zapewniający odpowiednie podparcie kręgosłupa min. w odcinku lędźwiowym. Coraz większą popularnością cieszą się fotele ortopedyczne, które mają na celu przeciwdziałanie konkretnym schorzeniom kręgosłupa lub miednicy. Ogromnym wsparciem w walce z siedzącym trybem życia jest samoświadomość problemu i przeciwdziałanie mu. Wsparciem w tym działaniu mogą okazać się urządzenia lub aplikacje monitorujące aktywność fizyczną. Dzięki ich działaniu możliwa jest realna kontrola i analiza ilości wykonanych kroków lub czasu poświęconego na aktywność fizyczną. Aplikacje służące monitoringowi aktywności fizycznej są często wyposażone również w moduły motywacyjne, które pokazują progres danego użytkownika. Badania naukowe wykazały, że innowacyjne technologie mogą być skuteczne w zmniejszaniu siedzącego trybu życia. Na przykład, badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Cambridge wykazały, że pracownicy, którzy korzystali z biurek stojących, spędzali mniej czasu w pozycji siedzącej o około 50%. Inne badania wykazały, że aplikacje motywacyjne mogą zwiększyć aktywność fizyczną o około 20%. W przyszłości możliwe jest pojawianie się nowych innowacyjnych rozwiązań, które będą jeszcze skuteczniej przeciwdziałać problemowi siedzącego trybu życia. Obecnie trwają już prace nad rozwojem narzędzi umożliwiających automatyczny rejestr czasu spędzanego w pozycji siedzącej oraz następnie przypomnieniu o konieczności zmiany pozycji lub krótkiego rozruchu ciała. Widoczny jest również rozwój aplikacji bazujących na motywowaniu do ruchu i aktywności fizycznej. Postęp w tym obszarze dotyczy form zachęcania użytkowników do działania poprzez gry lub konkursy.

Podsumowanie

Siedzący tryb życia stanowi obecnie poważny problem i rozpatrywany jest w kategorii “choroby cywilizacyjnej”. Brak działań mających na celu minimalizację jego wpływu na zdrowie może prowadzić do zwiększenia ilości jednostek chorobowych takich jak otyłość, cukrzyca typu 2, choroby serca i układu krążenia. Dlatego warto podejmować próby zwiększenia ilości ruchu w swoim życiu codziennym i zawodowym. Dobrym rozwiązaniem jest zapewnienie odpowiedniej ergonomii miejsca pracy oraz stosowanie rozwiązań technologicznych takich jak biurka z regulowaną wysokością blatu oraz aplikacje mające na celu monitoring podjętego w ciągu dnia ruchu. Technologia w tym zakresie dalej się rozwija dając coraz większy wachlarz rozwiązań umożliwiających prowadzenie zdrowego i higienicznego trybu życia w czasie, w którym przewlekłe siedzenie traktowane jest już jako jednostka chorobowa.